Yardım Her Zaman Yanıbaşımızda
Robin Williams’ım intiharından sonra, özel hayatı ve sağlık durumu ile ilgili detaylar ortaya çıktığında, birçoğumuz şaşkınlık yaşadık. Çünkü Robin Williams kahkaha ve komedi ile ilişkilendirdiğimiz başarılı bir karakterdi. Böyle birinin hayatında intihar, depresyon, bipolar bozukluk, bağımlılık, madde kullanım ve Parkinson hastalığını içeren oldukca karışık ve dramatik bir tabloyu keşfetmek tüm dünya genelinde bu konuların tartışılması konuşulması zeminini hazırladı. Duygusal güçlükler, psikolojik sorunlar çoğumuzun konuşmaktan kaçındığı konulardır ancak nadir rastlanan durumlar değildir. Robin Williams’da olduğu gibi, hiçbirimiz psikolojik sorunlara ve psikiyatrik rahatsızlıklara karşı bağışıklı değiliz.
Öncelikle Parkinson hastalığını bir iki kelimeyle haddim olmayarak anlatmak istiyorum.
Parkinson hastalığı ilerleyici bir sinir sistemi hastalığıdır, genelde 50 yaşından sonra ortaya çıkar, sebebi henüz bilinmemektedir. Aslında beynin küçük bir bölgesinde oluşsa da önemli sonuçlara sebep olur. Bu hastalıkta dopamin üreten hücreler hasar görür ve kaybedilir. Dopamin vücut hareketlerini kontrol eden, diğer beyin bölgeleri arasında mesajlar ileten bir kimyasaldır. Dopamin yetersizse sinir hücreleri doğru şekilde çalışmaz ve beyin mesajlarını aktaramaz; böylece Parkinson semptomları ortaya çıkar. Hastalığın temel belirtileri titreme, sertlik ve hareketlerin yavaşlamasıdır. Daha sonraki aşamalarda hastalık hafıza ve düşünme yeteneklerini etkilemeye başlar ve bunamaya kadar varan bir tablo ortaya çıkar.
Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar dopaminin vücut hareketlerinin kontrolü yanısıra, mutluluk ve tatmin duygusu ile de ilişkili bir kimyasal olduğunu göstermektedir . Dopamin biz birşeyler başardığımızda salgılanır, böylece mutluluk ve tatminkarlık hissetmemizi sağlar. Yeterince dopamin salgılanmadığında ise kendimizi mutlu hissedemeyiz; bu da klasik bir depresyon belirtisidir. Depresyon, Parkinson’a eşlik eden en önemli semptomlardan biridir.
Olaya bir de başka açıdan bakalım. Mutlu hissetmemize yardımcı olan dopamin sistemi, bağımlılıkla da ilişkilidir. Bazı maddeler (sigara, alkol, kokain, esrar vb) yapay olarak beynimizdeki dopamin salınımını arttırır. Fakat bu maddeler sürekli kullanıldıkça beyin artık uyarılamaz ve dopamin salgılayamaz ve kişi mutlu hissedebilmek için kullandığı maddenin dozunu arttırmak zorunda kalır. Klinik depresyonu olan kişiler, bu maddelerin kendi beyinlerinde ve sinir sistemleri üzerinde etkisini keşfedip, kendilerini tedavi etme yoluna gidebilirler. Ancak bağımlılık yaratan maddelerle kendini tedavi yöntemi, çok vahim sonuçlar doğurur. Robin Williams vakasına baktığımızda kokainden, stimulant (uyarıcı) ilaçlara , alkolden, depresyon ilaçlarına kadar ciddi bir bağımlılık problemi görüyoruz. Ağır depresyonu olan bireyler, vücutlarında birşeylerin yanlış çalıştığının farkındadır, bunu bağımlılık yaratan maddelerle çözmeye çalışmak kısa bir rahatlama sağlar ama bu geçici çözüm uzun dönemde çok ciddi sorunlar ortaya çıkarır.
