Salât-ı ümmiyye
Salât-ı ümmiyye, Türk dinî musiki ve özellikle de cami musikisi formunda bir beste türüdür. Hazret-i Peygamber’e, ailesine ve yakınlarına dua ifadelerini içerir. Salât-ı ümmiyye’nin Arapça sözleri şöyledir: Allâhümme salli alâ seyyidina Muhammedin’nin-nebiyyi’il-ümmiyyi ve alâ âlihi ve sahbihî ve sellim.”
Salât-ı ümmiyye’nin, Arap harfleriyle (hareke) yazılışı:
Arapça sözlerin karşılıkları: Allahümme = Allah’ım ; salli = salat/dua olsun ; alâ seyyidina Muhammedin’nin-nebiyyi’il-ümmiyyi = ümmî peygamber efendimiz Muhammed üzerine ; ve alâ âlihi ve sahbihî ve sellim = ve onun âline/ailesine ve ashâbına/yakınlarına ; ve sellim = selâm olsun)
Salât-ı ümmiyye’nin toplu olarak Türkçe çevirisi: Allahım, efendimiz ümmî peygamber Muhammed’e, âline/ailesine ve ashâbına/yakınlarına salât/dua ve selâm eyle/olsun.
Bu salâtın adı, “nebiyyi’il-ümmiyyi” (= ümmî nebî) ifadesindeki “ümmî” kelimesinden kaynaklanmış olmalıdır. “Ümmî”, “okuyup yazması olmayan, okuma yazma bilmeyen” anlamına gelirse de, Kubbealt Lugatı, “ümmî” kelimesinin bu bağlamdaki anlamını şöyle vermiş: “Bilgisi okuma yazmaya dayanmayan, bütün bildiklerini vahiy yoluyla Allah’tan alan anlamında Hz. Muhammed’in sıfatı.”
Yunus Emre de, (Ben bende buldum çün Hak’kı olarak başlayan şiirinde), O dost bana ümmî demiş/Hem adımı ümmî komuş diyenlere karşı gelmeyip, “Yunus benem, ümmî benem” demişti.
Geçen yazımızda sözü geçen Tekbir’de, Allah’ın ululuğu ve birliği ifade edilmişti. Salât-ı ümmiyye ile Muhammed Peygamber’e, ailesine ve yakınlarına Allah’tan rahmet dilenmekte.