Beyaz Zambaklar Ülkesinde
Kitabın yazılmasından sonra geçen 90 senede Finlandiya nereye geldi? Bugün kişi başına düşen yıllık 36 bin dolarlık gelirle dünyanın gelişmiş ülkelerinden biri. Ülkenin eğitim sistemi batı ülkeleri arasında bile örnek gösteriliyor. Okulların tamamı devletin ve üniversite dahil, eğitim ücretsiz. Mecburi okul süreci 7-16 yaş arası. Nüfusun %33’u yüksek okul veya üniversite mezunu. Kişi başına yazılan bilimsel araştırma makaleleri açısından dünyada dördüncü. Dünya Ekonomik Forumu üniversite eğitim kalitesinde Finlandiya’yı dünyanın en iyisi seçmiş. Telekomikasyon altyapısında bir numara. Dünyanın en gelişmiş sosyal güvenlik sistemlerinden birine sahip. Kadının çalışma yaşam kalitesinde ikinci, çocuk yetiştirmede dördüncü en iyi ülke. Dünyanın en hür basını Finlandiyada. Dünyanın en büyük yolcu gemileri de bu ülkede inşa ediliyor. Bu gemilerin dizel jeneratörülerini üreten Wartsıla firması ve birçok tanınmış ağır makina üreticisi Finlandiyalı. Yüksek teknolojide en gelişmiş ülkelerden biri. Bir zamanların en yaygın Nokia cep telefonlarının burada üretilmesi tesadüf değil. Bilgisayarların Linux operasyon sisteminin yaratıcısı da bir Finli mühendis. 2010 senesinde Newsweek dergisi Finlandiya’yı eğitim, ekonomik rekabet, insan hakları, yaşam kalitesi ve insan gelişimi açısından dünyada en iyi ülke seçmiş.
600 sene başkasının egemenliği altında kimliği ve kültürü hor görülmüş bir halk bugün 5.5 milyonluk küçük nüfusu ile dünyayın en gelişmiş ülkeleri arasına nasıl yükselmiş? Ormaları haricinde hemen hiç doğal kaynakları olmayan, bataklıklar ülkesi Finlandiya mucizesinin sırrı nedir? Bence başlıca üç önemli etken var bu başarının arkasında. (1) Orta çağda Rusya ve Avrupada insanları köleleştiren feudal yapı, yani toprak ağalığı, ziraate uygun geniş topraklar olmadığı için Finlandiyanın tarihinde görülmüyor. İnsanlar yoksul da olsa düşüncede hür kalmışlar. (2) 1869’da çıkarılan laiklik kanunu ile dinle devlet işlerini ayırabilmişler. (3) Hür düşünceli, bağnazlıktan uzak Finlandiyalılar, doğal kaynaklardan yoksun ülkelerinin kalkınabilmesi için tek çözümün bilimsel eğitim olduğunu söyleyen aydınlarına inanarak yenileşme hareketlerini desteklemişler.
Bir asır önce Petrov’un yaptığı gibi ben de bugün Finlandiyayı kıskanıyorum. Keşke Atatürk’ün ardından onun başlattığı yeniliklere sahip çıkacak ve devam ettirebilecek insan kaynaklarımız olabilseydi. Keşke çok güvendiği gençlerin yetişip, onun yaktığı aydınlık meşalesini ileriye taşıdıklarını görebilseydi. Olmadı!. Ülkenin her köşesine eğitimi götürmek için 1936’da kurulmaya başlanan köy enstitüleri bile, Atatürk’ün vefatından daha 10 sene geçmeden kapatılmaya başlandı. Böylece devrimlerden geriye dönüş başlamış oldu, 70 sene once!
Mahir Aydın
İnşaat Mühendisi
Mahir Aydın 1950’de Kars’da doğdu. 1972’de İTÜ’den mezun olduktan sonra üniversitede öğretim üyesi atandi. 1981’de eşiyle birlikte Kanada’ya göçmen olarak geldi. 1982’de kısa bir müddet için Türkiyeye dönüp İTÜ’de Doçent oldu. Yaklaşık 30 senedir Ontario eyaletinde elektrik üretimi konusunda mühendis olarak çalışmaktadır.
